Υπόδειγμα μετανοίας σε έχομεν, Μαρία Αιγυπτία
- Details
Μια εξαίρετη γυναικεία ασκητική μορφή προβάλλει η Μητέρα μας Εκκλησία την Κυριακή Ε΄ των Νηστειών. Αυτή η μορφή είναι της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Μια μορφή προς μίμηση, με πολλά διδάγματα που ανακτά ο κάθε χριστιανός αντικρίζοντάς την. Ο βίος της Οσίας διασώθηκε από τον Όσιο Ζωσιμά και καταγράφηκε από τον Άγιο Σωφρόνιο Πατριάρχη Ιεροσολύμων (τιμάται 11 Μαρτίου).
Η Οσία Μαρία έζησε την περίοδο του αυτοκράτορος Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, στην Αίγυπτο. Σε ηλικία δώδεκα ετών άρχισε να ζει άσωτη ζωή, ικανοποιώντας τις ηδονές και απολαύσεις της σαρκός, όπου αυτή η ζωή διήρκεσε για δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια μέχρι που «ήλθεν εις εαυτόν»[2] να καταλάβει το σφάλμα της. Ζώντας αυτή τη ζωή δεν εισέπραττε χρήματα, απλώς ικανοποιούσε το πάθος της.
Όμως, ο Πολυεύσπλαχνος και Ελεήμων Θεός που «θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν»[3], έδωσε το μήνυμα και στην Οσία για να καταλάβει το σφάλμα της και να μετανοήσει. Έτσι, μια μέρα ακολούθησε κάποιους προσκυνητές που πήγαιναν για προσκύνημα στα Ιεροσόλυμα, όχι για να προσκυνήσει, αλλά για να ασελγήσει με τους ταξιδιώτες.
Στα Ιεροσόλυμα της συνέβη ένα θαυμαστό γεγονός. Καθώς πήγε να εισέλθει εις το Ναό για να προσκυνήσει το Τίμιο Ξύλο, κάτι την εμπόδιζε να περάσει. Κατάλαβε η ίδια από πού προερχόταν αυτό το εμπόδιο και πήγε ενώπιον της εικόνος της Θεοτόκου, έδειξε τη μετάνοιά της και επικαλέστηκε τη βοήθεια και καθοδήγησή Της. Στη συνέχεια, εισήλθε εις το Ναό χωρίς κανένα εμπόδιο, προσκύνησε τον Τίμιο Σταυρό και ήκουσε φωνή να την προσκαλεί να βαδίσει εις την έρημο.
Στην έρημο έζησε σαρανταεπτά ολόκληρα χρόνια χωρίς να αντικρύσει άνθρωπο. Μόνος της θεατής ήταν ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Αγωνίσθηκε σκληρά, «τη σιγή της ασκήσεως απέπνιξε»[4], υπέμεινε αγόγγυστα πολλές δοκιμασίες, «πυκτεύουσα[5]», με ακρότατη άσκηση πάλεψε να νικήσει τους προερχόμενους εκ της άσωτης ζωής λογισμούς, ώσπου έφθασε να αποκτήσει μία ζωή αγγελική και πέρα από τα ανθρώπινα όρια. Έφθασε στο επίπεδο της απάθειας, δηλαδή δεν αισθανόταν τον πόνο της σαρκός, την πείνα, την δίψα. Ο νους της ήταν στραμμένος στο Θεό, όπως λέει και ο Όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός. Όμως, όταν ερχόταν κάποιος λογισμός μέσα της, έπεφτε στην γη, την έβρεχε με δάκρυα και δεν σηκωνόταν από τη γη «ἕως ὅτου τὸ φῶς ἐκεῖνο τὸ γλυκὺ περιέλαμψεν καὶ τοὺς λογισμοὺς τοὺς ἐνοχλοῦντάς μοι ἐδίωξεν».
Με την δύναμη του Θεού κατάφερε να νικήσει τον διάβολο και να ανέβει ψηλά στον Θεό! Πώς, με τί; Με τη νηστεία και την προσευχή, με νηστεία και προσευχή! Διότι η νηστεία, η νηστεία μαζί με την προσευχή, είναι δύναμη που νικά τα πάντα[6]. Ένας θαυμάσιος ύμνος της Μεγ. Τεσσαρακοστής λέγει: «ακολουθήσωμεν τω διά νηστείας ημίν, την κατά του διαβόλου νίκην υποδείξαντι, Σωτήρι των ψυχών ημών»[7]. Με τη νηστεία μας έδειξε τη νίκη κατά του διαβόλου. Δεν υπάρχει άλλο όπλο, δεν υπάρχει άλλο μέσον. Νηστεία! Ιδού το μέσον για να νικήσεις τον διάβολο, τον κάθε διάβολο. Παράδειγμα νίκης, η αγία Μαρία η Αιγυπτία.
Μια σημαντική μορφή, όμως, απετέλεσε ορόσημο για την πορεία της ζωής της Οσίας. Αυτή η μορφή ήταν του Οσίου Ζωσιμά (τιμάται 4 Απριλίου). Όταν ο Όσιος εξήλθε από το Μοναστήρι του να πάει στην έρημο για περαιτέρω άσκηση, συνάντησε την Μαρία, η οποία αφού του εξομολογήθηκε με ειλικρίνεια την βιοτή της, τον παρακάλεσε να μεταλάβει των Αχράντων Μυστηρίων. Έτσι, το επόμενο έτος την Μεγάλη Πέμπτη αξιώθηκε από τον Κύριο να μεταλάβει των Φρικτών Μυστηρίων. Το επόμενο έτος, όταν ο Ζωσιμάς πήγε να την επισκεφθεί, την βρήκε νεκρή, όπου δίπλα από το σώμα της βρέθηκαν τα εξής «Αββά Ζωσιμά, θάψον ώδε το σώμα της αθλίας Μαρίας. Απέθανον την αυτήν ημέραν, καθ ΄ην εκοινώνησα των αχράντων Μυστηρίων. Εύχου υπέρ εμού».
Η περίφημη πόρνη έγινε η μεγαλύτερη ασκήτρια όλων των αιώνων. Ο βίος της Οσίας μας συγκινεί, παραδειγματίζει τον κάθε ένα από μας. Αυτό που αποκομίζει κανείς από τον βίο της είναι ότι οι Άγιοι της Εκκλησίας μας δεν ήταν υπεράνθρωποι τους οποίους δεν αγγίζει η αμαρτία, δεν ήταν αναμάρτητοι αλλά ήταν άνθρωποι ως «σάρκα φορούντες και τον κόσμο οικούντες», είχαν μεταπτώσεις κι έκαναν λάθη. Όμως, αυτό που έχει σημασία είναι ο τρόπος που αντιμετώπιζαν τα λάθη τους, η μετάνοια. Το φάρμακο της αμαρτίας είναι η μετάνοια, που είναι και το πιο φοβερό όπλο εναντίον του διαβόλου, που στη ταραγμένη εποχή μας στήνει τις παγίδες του και φωλιάζει παντού. Όταν λοιπόν αμαρτήσεις, όπως λέει ο Δαβίδ, «λέγε τας αμαρτίας σου πρώτος διά να δικαιωθής». Και να είσαι βέβαιος ότι με το φάρμακο της μετάνοιας θα χυθεί άφθονα στην ψυχή σου η φιλανθρωπία του Θεού. Συνεπώς, η αμαρτία δεν είναι τίποτα άλλο από την απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Δημιουργό του Θεό.
Η μετάνοια της Οσίας Μαρίας είναι ολοκληρωτική, γιατί πραγματικά μετανόησε για την ζωή της, για τα σφάλματά της, άφησε πίσω της τον παλαιό άνθρωπο και ενδύθηκε τον νέο. Η μετάνοια είναι μια διαρκής κατάσταση και η ανάμνηση της αμαρτίας πρέπει να παραμένει και μετά την μετάνοια. «Όσες φορές κι αν πέσεις στην αγορά, τόσες φορές και σηκώνεσαι. Κατά τον ίδιο τρόπο, όσες φορές κι αν αμαρτήσεις, μετανόησε για την αμαρτία σου[8]».
Δεν μπορούν όλοι να γίνουν ασκητές και ερημίτες, για τον κάθε ένα όμως από εμάς υπάρχει η κατάλληλη πορεία προς τη σωτηρία. Ο Χρυσορρήμων Χρυσόστομος τονίζει ανάμεσα σε άλλους πέντε δρόμους σωτηρίας[9] την αυτοκαταδίκη και ομολογία των αμαρτιών, τη συγχωρητικότητα και αγάπη προς τους αδελφούς μας, το πένθος και τα δάκρυα για τις αμαρτίες μας, την ταπεινοφροσύνη, την ελεημοσύνη και τη θερμή προσευχή.
Με τον βίο της η Αγία Μαρία μας επιβεβαιώνει το λόγο του Κυρίου ότι «πόρνες και τελώνες θα εισέλθουν στη Βασιλεία των Ουρανών»[10], δηλαδή μετανοημένοι αμαρτωλοί. Η Οσία μας καλεί σε μετάνοια και μας προσκαλεί να επιστρέψουμε στους κόλπους του Πατρός στην πορεία προς το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού. Αμήν
[1] «Υπόδειγμα μετανοίας..» – Εξαποστειλάριο του Όρθρου της Κυριακής Ε΄ Νηστειών
[2] Μτθ 18,17
[3] Τιμ. Α΄2,4
[4] Δοξαστικό Αποστίχων του Εσπερινού της Οσίας Μαρίας
[5] Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, κείμενο στην Οσία Μαρία την Αιγυπτία
[6] Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, Λόγος στην Οσία Μαρία την Αιγυπτία
[7] (Πέμπτη Α Εβδομάδος των Νηστειών, Απόστιχα Εσπερινού)
[8] Βενεδίκτου ιερομονάχου, Χρυσοστομικός Άμβων Στ΄(Μετάνοια, Εξομολόγησις, Νηστεία, Θεία Κοινωνία), εκδ. Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Νέα Σκήτη Αγίου Όρους 2009, σελ.126
[9] Βενεδίκτου ιερομονάχου, Το μυστήριον της μετανοίας, Ιερόν Κουτλουμουσιανόν Κελλίον Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, Άγιον Όρος 2004, σελ. 30-31
[10] Μτθ 21,31
Έχουμε ανάγκη από Φωτισμό ή Διαφωτισμό;
- Details
Η πολυεπίπεδη κρίση που βιώνουμε, δε φαίνεται να φεύγει, διότι οι ελάχιστες υγιείς αξίες που απέμειναν δεν μπορούν δυστυχώς να την αντιμετωπίσουν. Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη! Ας αφήσουμε λοιπόν την κινδυνολογία και τους αφορισμούς προς όλους, -πράγματα που σε τίποτα δεν ωφελούν- συνειδητοποιώντας άμεσα ότι η λύση είναι στα δικά μας χέρια. Η λύση είναι δίπλα μας. Είναι η στροφή στα χαμένα ιδανικά, η μελέτη τής ιστορίας, η σωστή εκμάθηση τής γλώσσας, η εμβάθυνση στις αλήθειες της Πίστεως. Όλα ξεκινούν από την παιδεία. Την ελληνική χριστοκεντρική παιδεία.
Είναι γεγονός ότι το νεοσύστατο ελληνικό κράτος τού 1830 προσπάθησε να μιμηθεί τη Δύση και δέχθηκε αβίαστα οτιδήποτε προήρχετο από εκεί. Αυτή η δουλοπρεπής συμπεριφορά εξακολουθεί μέχρι σήμερα και δυστυχώς είναι ο κύριος λόγος που μας έφτασε σε αυτήν την οικτρή κατάσταση. Δε μιλώ για την οικονομική κατάσταση της χώρας μας, αλλά για την καταφανή πνευματική παρακμή.
Το κίνημα τού Διαφωτισμού στην δυτική και κεντρική Ευρώπη, απόρροια τής επιστημονικής γνώσης, των νέων επιτευγμάτων, των ανακαλύψεων, της προσπάθειας για μία πιο ανθρώπινη κοινωνικοπολιτική οργάνωση σε μια νέα οικονομική βάση, έφερε σημαντικές αλλαγές. Μπορούμε να πούμε πως ο Διαφωτισμός είναι το φυσικό επακόλουθο τού Μεσαίωνα και εν συνεχεία τής Αναγέννησης. Ωστόσο, η ειδοποιός διαφορά για την καθ’ ημάς Ανατολή είναι απλούστατη! Εφ όσον τα δικά μας μεσαιωνικά χρόνια συμπίπτουν με την Τουρκοκρατία, εποχή σκοταδισμού και έλλειψης στοχαστικού πνεύματος, το φυσιολογικό ήταν μετά την απελευθέρωσή μας, να αποζητήσουμε στο ένδοξο παρελθόν και τον πρότερο πνευματικό μας πλούτο, νέους δρόμους.
Όμως, δυστυχώς εδώ αρχίζει η αντίστροφη πορεία για το πολύπαθο έθνος μας. Δε στηριζόμαστε στα δικά μας πόδια, αλλά σε ξένα δεκανίκια που δεν ταιριάζουν σε μας και δεν είναι ικανά να μάς κρατήσουν. Κάποιες πεφωτισμένες προσωπικότητες διείδαν εξ αρχής τον κίνδυνο που πλησιάζει, όμως η συντριπτική πλειοψηφία, χρειάστηκε σχεδόν 150 χρόνια, για να συνειδητοποιήσει λίγες δεκαετίες πριν, ότι έχουμε αλλοτριωθεί. Φυσικά, η οικονομική ευμάρεια δεν άφηνε ιδιαίτερα περιθώρια για σκέψεις απαισιόδοξες. Όμως, όπως γίνεται νομοτελειακά, το κακό από την πόρτα του γείτονα ήρθε και στη δική μας απαιτώντας να μπει μέσα.
Και θυμηθήκαμε αυτούς που ποτέ δεν έπρεπε να έχουμε λησμονήσει. Θυμηθήκαμε το στρατηγό Μακρυγιάννη να φωνάζει: «Αν θέλωμεν το λίγο να γένη μεγάλο, πρέπει να λατρεύωμεν Θεόν, ν’ αγαπάμε πατρίδα• ναχωμεν αρετή• τα παιδιά μας να τα μαθαίνωμεν γράμματα κι ηθική». Θυμηθήκαμε τον Πατροκοσμά να γυρνάει στα χωριά και στις πόλεις, προτρέποντας: «Ψυχή και Χριστός σάς χρειάζονται. Αυτά τα δύο, όλος ο κόσμος να πέση, δεν ημπορεί να σάς τα πάρη, εκτός και τα δώσετε με το θέλημά ας. Αυτά τα δύο να τα φυλάττετε, να μην τα χάσετε».
Σήμερα, που η Ελλάδα βάλλεται πανταχόθεν, που κυριαρχικά δικαιώματα παραχωρούνται δίχως ίχνος ντροπής, που είναι της μόδας ο Βούδας, αλλά ντεμοντέ ο Χριστός, που όλοι γνωρίζουμε αγγλικά, αλλά ελληνικά ούτε στο 30%… Σήμερα είναι ανάγκη να κάνουμε την πολυπόθητη στροφή στις ρίζες μας. Να ορθώσουμε το ανάστημά μας απέναντι σε όλους τους ισχυρούς. Διότι εμείς αντλούμε ισχύ από την τεράστια ιστορία μας και τη ζωντανή μας Πίστη. Εμείς αυτό χρειαζόμαστε και ονομάζεται απλά Φωτισμός• Θεία Φώτιση!
Δεν μετανοούν, δεν εξομολογούνται, δεν διορθώνονται, και χαίρεται το ταγκαλάκι
- Details
- Αυτά είναι δικαιολογίες. Κάθε πνευματικός έχει θεία εξουσία, εφόσον φοράει πετραχήλι. Τελεί το μυστήριο, έχει την θεία Χάρη και, όταν διαβάση την συγχωρητική ευχή, ο Θεός σβήνει όλες τις αμαρτίες τις οποίες εξομολογηθήκαμε με ειλικρινή μετάνοια. Από μας εξαρτάται πόσο θα βοηθηθούμε από το μυστήριο της εξομολογήσεως.
Βλέπω όμως και μια καινούργια τέχνη του διαβόλου. Βάζει στους ανθρώπους τον λογισμό ότι, αν κάνουν κάποιο τάμα και το εκπληρώσουν, αν πάνε και κανένα προσκύνημα, είναι εντάξει πνευματικά. Και βλέπεις πολλούς να πηγαίνουν με λαμπάδες και με τάματα στα μοναστήρια, στα προσκυνήματα, να τα κρεμάνε εκεί, να κάνουν και μεγάλους σταυρούς, να κλαίνε και λιγάκι, και να αρκούνται σ' αυτά.Δεν μετανοούν, δεν εξομολογούνται, δεν διορθώνονται, και χαίρεται το ταγκαλάκι.
Να κάνουμε αγώνα για να αφαιρέσουμε το προσωπείο μας,αλλιώς το αφαιρεί ο Θεός!
- Details
—Γέροντα, εἶναι χαρακτηριστικό νομίζω ὅτι ἐνῶ ὁ τελώνης ἔδειξε τόν πραγματικό του ἑαυτό, ὁ Φαρισαῖος, ἐκτός τῶν ἄλλων, φοροῦσε προσωπεῖο. Καί βέβαια ὄχι μόνο αὐτός.
—Εἶναι ἀλήθεια ὅτι πολλές φορές φοροῦμε ὅλοι προσωπεῖο. Λίγο-πολύ ὅλοι ἔχουμε ἀπό ἕνα προσωπεῖο. Ἄλλοι εἴμαστε καί ἄλλοι ἐμφανιζόμαστε. Καί πρέπει νά γίνεται ἕνας ἀγώνας νά ἀφαιρῆται τό προσωπεῖο, διότι ὅταν δέν τό ἀφαιροῦμε ἐμεῖς, μᾶς τό ἀφαιρεῖ ὁ Θεός. Καί πολλές φορές μᾶς τό ἀφαιρεῖ κατά τρόπο συγκλονιστικό.
Λοιπόν, στό ἄμεσο περιβάλλον μας δέν εἶναι εὔκολο νά κρυφτοῦμε. Δέν μποροῦμε ἐκεῖ νά ἔχουμε προσωπεῖο. Πέφτει ἐκεῖ τό προσωπεῖο. Ἀλλά στό ἀπώτερο περιβάλλον ἐκεῖ πάντοτε φορᾶμε προσωπεῖο. Νά προσπαθοῦμε νά μήν τό φορᾶμε αὐτό τό προσωπεῖο καί νά φαινώμαστε ποιοί πραγματικά εἴμαστε. Διότι, ἐπαναλαμβάνω, πολλές φορές τό προσωπεῖο τό ἀφαιρεῖ ὁ Θεός. Καί τότε φαινόμαστε μέ ὅλη τή γυμνότητά μας, πόσο ἄθλιοι καί ἐλεεινοί εἴμαστε. Νά μή φοροῦμε προσωπεῖο. Νά μή δείχνουμε εὐσεβοφάνεια καί ἁγιοφάνεια. Αὐτοί πού εἴμαστε, αὐτοί νά φαινώμαστε.
—Εἶναι προτιμότερο νά εἴμαστε εἰλικρινεῖς, ἔστω καί ἄν θά γίνουμε δυσάρεστοι στούς ἄλλους καί ἐκνευρισθοῦμε ἤ νά χρησιμοποιήσουμε μάσκα γιά νά φανοῦμε εὐγενεῖς χωρίς νά εἴμαστε;
—Ὑπάρχει ἕνας τρόπος μέ τόν ὁποῖο μποροῦμε νά εἴμαστε εἰλικρινεῖς χωρίς νά εἴμαστε ὠμοί. Καί ὄχι νά φοροῦμε μάσκα. Πολλοί παρεξηγοῦν τήν εἰλικρίνεια καί νομίζουν ὅτι εἰλικρίνεια εἶναι νά λές τά πάντα εὐκαίρως-ἀκαίρως ἔστω καί ἄν προσβάλλης τόν ἄλλο χωρίς λόγο. Τό «λέω τήν ἀλήθεια» δέν σημαίνει ὅτι λέω ὁτιδήποτε ξέρω εἴτε χρειάζεται εἴτε δέν χρειάζεται νά τό πῶ. Ὄχι. Αὐτό εἶναι ἔλλειψι συνέσεως.
Συγχωρεῖστε μου ἕνα ἀνέκδοτο. Κάποτε, λέει, ὁ Χότζας μάλωνε μέ τή γυναῖκα του καί ἡ γυναῖκα του ἀποφάσισε νά πάη στόν κατῆ καί νά ζητήση διαζύγιο. Πῆγε. Λέει: «Τί παράπονο ἔχεις ἀπό τόν ἄνδρα σου;».
Λοιπόν, δέν σημαίνει ὅτι ἄν δοῦμε στό δρόμο ἕναν ἄνθρωπο καί εἶναι στραβός, νά τοῦ ποῦμε «καλημέρα, στραβέ». «Καλημέρα, ἀγαπητέ μου». «Καλημέρα, κύριε». «Καλημέρα, ἄνθρωπέ μου». Λοιπόν, νά ξεχωρίζουμε τά πράγματα. Πολλές φορές νομίζουμε ὅτι εἰλικρίνεια εἶναι νά βρίζουμε τόν ἄλλο, ἤ νά τοῦ λέμε κάποιο ἐλάττωμα, τό ὁποῖο ἔχει. Δέν εἶναι αὐτό θέμα εἰλικρινείας. Ἀλλά νά μήν ὑποκριθοῦμε. Ἄλλο τό ἕνα, ἄλλο τό ἄλλο. Λοιπόν, εἰλικρινεῖς μέν καί χωρίς μάσκα, ἀλλά ὄχι ποτέ ὑβριστές, ἤ προσβλητικοί ἐναντίον τῶν ἄλλων. Κι ὅταν ἔλθη μία διαφωνία, κάτι, ἐκεῖ θά διαχωρίσουμε τή θέσι μας καί θά ποῦμε: «Ἐγώ διαφωνῶ σ᾽ αὐτό τό πράγμα».
