Κάποιος συγγραφέας ονόμασε το όρος Άθως «το υψηλότερο σημείο της γης», αν και το ιερό αυτό βουνό δεν έχει ύψος παραπάνω από 2.033 μέτρα. Σίγουρα ο συγγραφέας θα είχε στη σκέψη και την ψυχή του το Άγιον Όρος σαν τον τόπο εκείνο που βοηθάει τον άνθρωπο να αισθανθεί πιο κοντά του το θείο.
Επιπλέον, οι περισσότεροι από τους επισκέπτες-προσκυνητές, επισκεπτόμενοι τον τόπο αυτό, το Άγιο Όρος, ομολογούν ότι αισθάνονται πως βρίσκονται μεταξύ ουρανού και γης. Στον τόπο αυτό που ο Δημιουργός του κόσμου έδωσε τόση φυσική και πνευματική ομορφιά, ώστε να είναι ακουστός σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.
Σίγουρα οι εμπειρίες που θα απεκόμιζε ο συγγραφέας κάθε φορά που θα ανηφόριζε τα πέτρινα δρομάκια που οδηγούσαν μετά από κοπιαστική πορεία στα βυζαντινά μοναστήρια και στις σκήτες θα ήταν τόσο πολύτιμες γι’ αυτόν, ώστε αδυνατούσε να τις κρατήσει μόνο για τον εαυτό του. Έτσι, άφησε τις εμπειρίες αυτές να εξακτινωθούν προς τον κόσμο μέσα από τις σελίδες του όμορφου βιβλίου του.
Μία από τις διαδρομές που θα έκανε ο συγγραφέας είναι από τις δημοφιλέστερες ανάμεσα στους επισκέπτες του Άθω: Καρυές – Μονή Μεγίστης Λαύρας – σκήτη Καυσοκαλυβίων ή και το αντίστροφο.
Ἡ πολίχνη τῶν Καρυῶν, τό διοικητικό κέντρο τῆς μοναστικῆς κοινότητας τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου βρίσκονται καί ὅλες οἱ δημόσιες ὑπηρεσίες, ἐντυπωσιάζει τόν ἐπισκέπτη μέ τά πανέμορφα καί διατηρημένα κτίριά της καί κυρίως μέ τόν περικαλλῆ ναό τοῦ Πρωτάτου, ὅπου θαυμάζει κανείς τίς νωπογραφίες τοῦ ζωγράφου Πανσέληνου, ἐκπροσώπου τῆς Μακεδονικῆς Σχολῆς τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωγραφικῆς. Ὁλόκληρη ἡ περιοχή βρίσκεται σ’ ἕνα καταπράσινο καί εἰδυλλιακό τοπίο, πού τό βάθος του ὑπογραμμίζεται ἀπό τό ὄρος Ἄθως, πού περήφανο ξεπροβάλλει στόν ὁρίζοντα.
Ἡ ἐπίσκεψη στή Μονή τῆς Μεγίστης Λαύρας, μέ τή σειρά της, εἶναι μιά ξεχωριστή ἐμπειρία, καθώς μέσα σου ἀνακαλοῦνται μνῆμες ἀπό τό βυζαντινό παρελθόν τῆς πατρίδας μας, ἀφοῦ τό μοναστήρι αὐτό ἱδρύθηκε τό ἔτος 963 ἀπό τόν Βυζαντινό αὐτοκράτορα Νικηφόρο Φωκᾶ. Πανύψηλοι πύργοι, δαντελωτά κάστρα, μεγάλοι καί μικρότεροι ναοί καί παρεκκλήσια, θαυματουργά ἱερά λείψανα Ἁγίων, χιλιάδες χειρόγραφα καί παλαιά βιβλία μεγάλης ἀξίας καί προσφορᾶς στόν παγκόσμιο πολιτισμό, νωπογραφίες, φορητές εἰκόνες καί ἔργα ἀργυροχρυσοχοΐας, ἀπό τά καλύτερα δείγματα τοῦ ἑλληνικοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ, σέ μεταφέρουν σέ μακρινές ἐποχές, πού στό Ἅγιον Ὄρος ἐπιζοῦν ἀκόμη καί σήμερα. Ἡ παρουσία τοῦ σημερινοῦ Ἡγουμένου ἀρχιμανδρίτου Προδρόμου ὡς ἐπικεφαλῆς τῆς διοικήσεως τῆς μονῆς, ἑνός ἀνθρώπου πού ἀπό τή νεότητά του ἀφιέρωσε τόν ἑαυτό του στή διακονία τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων, ἀποτελεῖ τήν ἀσφαλέστερη ἐγγύηση γιά τή συνέχιση τῆς πνευματικῆς προσφορᾶς τῆς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας στόν κόσμο.
Τέλος, το πιο απομακρυσμένο μέρος του Αγίου Όρους, η σκήτη των Καυσοκαλυβίων. Εκεί η ζωή του μοναχού κυλάει με πιο ήσυχους ρυθμούς σε σχέση με τα μοναστήρια, που ακολουθούν τον κοινοβιακό τρόπο ζωής. Οι μοναχοί στα Καυσοκαλύβια, στο περιθώριο της προσευχής τους, ασχολούνται με διάφορες τέχνες, όπως η εικονογράφηση εικόνων, η ξυλογυπτική, καθώς και αγροτικές εργασίες. Στον ήσυχο αυτό τόπο ο επισκέπτης πάντα θα βρεί οπωσδήποτε κάποιον μοναχό ο οποίος θα είναι εύκαιρος για να συνομιλήσει μαζί του, ανοίγοντας την πνευματική αγκαλιά του. Από μέσα του σίγουρα θα ξεχυθούν ποτάμια αλήθειας για τη ζωή και τον θάνατο, από τα οποία, πίνοντας ο προσκυνητής, σίγουρα θα ξεδιψάσει.
Το Άγιον Όρος είναι ο μόνος τόπος στη γη στον οποίο δεν γεννιέται κανείς, αφού, όπως είναι γνωστό, ισχύει για πνευματικούς λόγους το άβατον, η αδυναμία, δηλαδή, κατοικήσεως σ’ αυτό του γυναικείου φύλου.
Το Άγιον Όρος είναι όμως ένας τόπος στον οποίο έχουν αναγεννηθεί χιλιάδες άνθρωποι απ’ όλον τον κόσμο. Όλοι αυτοί, παίρνοντας κατιτί από τη χάρη του τόπου αυτού, συνειδητοποιούν τον σκοπό της ύπαρξής τους, τη θέση τους μέσα στον κόσμο, τη σχέση τους με τον Θεό, η οποία περνάει μέσα από τη σχέση τους με τον συνάνθρωπό τους, σχέση που πρέπει να είναι σχέση αγάπης και αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων. Σχέση ανοχής, θυσίας και προσφοράς του ενός προς τον άλλον.
Μέσα στις ορθόδοξες μοναστικές κοινότητες του Αγίου Όρους τα παραπάνω είναι τρόπος ζωής που ασκείται ελεύθερα και αβίαστα. Η πνευματική άσκηση, η μελέτη και άλλα πνευματικά γυμνάσματα είναι προορισμένα εδώ και πολλούς αιώνες να βοηθήσουν τους μοναχούς του Αγίου Όρους στην επίτευξη του στόχου τους, που είναι η ένωση με τον Θεό.
Η σύγχρονη μετανεοτερική κοινωνία, που ζεί μέσα στο σώμα της τη διάσπαση και τη σύγχυση, μπορεί να βρεί στο Άγιον Όρος το πνεύμα και τις δυνάμεις, που θα μπορούσαν να την οδηγήσουν στην ενότητα και την επανεύρεση του νοήματος της ζωής. Ιδιαίτερα για την πατρίδα μας, που μαστίζεται από την οικονομική και κοινωνική κρίση, η αναζήτηση ψυχής στο Άγιον Όρος του Άθωνα μπορεί να σηματοδοτήσει το μέλλον μας και να μας εμπνεύσει να χρωματίσουμε τη ζωή μας, αγωνιζόμενοι στα χαρακώματα της θείας αγάπης, που είναι «αγάπη αχόρταγη», κατά τον Άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη.
Του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλύβιτου
Απόσπασμα από το βιβλίο του συγγραφέα «Άγιον Όρος: Βηματίζοντας στον τόπο και την ιστορία του», Άγιον Όρος, 2012